Τράβα φίλε, αν είσαι άντρας...
Σκόπευα να περιμένω να καταλαγιάσουν οι φωνές και οι καυγάδες σχτικά με το θλιβερό περιστατικό στο Virginia Tech και στην συνέχεια να γράψω δύο λόγια για την οπλοκατοχή. Το άρθρο, όμως, του Αρ. Χατζή στον «Τύπο της Κυριακής» (αναδημοσιευμένο εδώ) με αναγκάζει να επισπεύσω την παρέμβασή μου. Σε ό,τι ακολουθεί προσπαθώ να συγκεντρώσω τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της οπλοκατοχής και να διασαφήσω ορισμένα ζητήματα που θεωρώ ενδιαφέροντα.
Η πρώτη κατηγορία επιχειρημάτων θα μπορούσε να έχει τίτλο «τα όπλα σώζουν ζωές». Λέγεται, δηλαδή, ότι όσο ευκολότερη είναι η πρόσβαση στα όπλα τόσο λιγότερο κινδυνεύει κανείς να σκοτωθεί από ένα από αυτά. Δεν είμαι σε θέση να αμφισβητήσω τις επικλήσεις σε στατιστικές που «αποδεικνύουν» ότι σε χώρες στις οποίες τα όπλα είναι ελεύθερα η εγκληματικότητα είναι χαμηλή ή, έστω, χαμηλότερη σε σύγκριση με χώρες με το αντίθετο καθεστώς. Μπορώ, όμως, να αμφισβητήσω δύο πράγματα: α) ότι οι παραπομπές στις περιπτώσεις των Η.Π.Α (οπλοκατοχή ελεύθερη) και Μ. Βρετανίας (οπλοκατοχή απαγορευμένη) είναι ατυχείς, καθώς το κατ’ εξοχήν έγκλημα που σχετίζεται με την οπλοκατοχή (δολοφονία) παραμένει σπανιότερο στη δεύτερη και η χρήση όπλων για την απειλή ή άσκηση βίας κατά τη διάπραξη άλλων εγκλημάτων δεν είναι απαραιτήτως ενδεικτική της υπεροχής της μίας ή της άλλης πολιτικής και β) ότι δεν είναι θεμιτό να γίνονται απλοϊκές συγκρίσεις ανάμεσα στο «πριν» και το «μετά» την απαγόρευση οπλοκατοχής, καθώς τίποτα δεν μας εγγυάται ότι αυτός είναι ο καθοριστικός λόγος για την όποια αλλαγή (προς οποιαδήποτε κατεύθυνση). Απλά, αυτά τα «πειράματα» δεν είναι ασφαλή.
Λέγεται, ακόμα, ότι είναι απείρως ευκολότερο –και πιθανότερο- να σκοτωθεί κανείς (ειδικά ένα παιδί) εξαιτίας ενός ατυχήματος στην πισίνα του σπιτιού του παρά από πυροβόλο όπλο. Μήπως θα έπρεπε να απαγορεύσουμε και τις πισίνες καθώς και οτιδήποτε επικίνδυνο για τα παιδιά; Κατ’ αρχάς, είναι κάτι περισσότερο από προφανές, νομίζω, ότι εδώ συγκρίνουμε μήλα με πορτοκάλια και αυτό γιατι: 1) η πρόσβαση στην πισίνα ενός σπιτιού είναι απείρως ευχερέστερη από την πρόσβαση στα «όπλα του σπιτιού», 2) τα σπίτια που έχουν πισίνα ανήκουν κατ’ εξοχήν σε αστούς και μεγαλοαστούς που διαθέτουν την στοιχειώδη παιδεία να απομακρύνουν τα όπλα από τα παιδιά – ένας αγρότης στο Tennessee που αφήνει το όπλο στο περβάζι μέχρι να παρκάρει το τρακτέρ ή ένας υπάλληλος ταχυφαγείου στη Ν. Υόρκη που γυρίζει μεθυσμένος από τη δουλειά και παίζει με το όπλο είναι οι άνθρωποι που συνήθως χάνουν τα παιδιά τους σε τέτοια ατυχήματα και 3) ο μέσος λογικός άνθρωπος ενθαρρύνει το παιδί του να παίξει στην πισίνα αλλά το αποτρέπει με κάθε τρόπο από το να πλησιάσει το συρτάρι με το όπλο – οι πιθανότητες να ακουμπήσει το παιδί το όπλο (πολλώ δε μάλλον να το βρει γεμάτο και να πυροβολήσει) είναι ανυπολόγιστα λιγότερες. Ας υποθέσουμε, όμως, ότι, όντως, οι πισίνες είναι πολύ επικίνδυνες –πιο επικίνδυνες από τα όπλα. Το συμπέρασμα δε θα ήταν ότι θα έπρεπε να είναι ελεύθερη η οπλοκατοχή αλλά μάλλον ότι θα έπρεπε κάτι να κάνουμε για τις πισίνες! Επιπροσθέτως, υπάρχει προφανής και ειδοποιός διαφορά ανάμεσα σε κάτι που είναι προορισμένο εκ κατασκευής (και σύλληψης!) να σκοτώνει και κάτι που προσφέρει άλλες υπηρεσίες αλλά μπορεί και να σκοτώσει. Μπορεί να υπάρχουν χιλιάδες λόγοι για να διακινδυνεύουμε την κατοχή του δευτέρου αλλά κανένας λόγος πλην της χρήσης ή της απειλής χρήσης του για τον τερματισμό μίας ζωής για την κατοχή του πρώτου. Ένα στυλό μπορεί να τυφλώσει, αλλά δημιουργήθηκε και υπάρχει για να γράφει. Ένα όπλο μπορεί μόνο να σκοτώσει – άντε και να σε βοηθήσει να ξύσεις το κεφάλι σου αν είσαι ο αστυνόμος Μπέκας. Συνεπώς, όσοι το αγοράζουν το κάνουν για να σκοτώσουν με αυτό, "αν χρειαστεί". Το πότε "χρειάζεται" διαφέρει σημαντικά ανάλογα με το αν ο κάτοχός του είναι ο φοβισμένος γείτονάς μας ή ο David Berkowitz.
Από την άλλη, υποστηρίζεται από αρκετούς ότι ένας άνθρωπος με όπλο μπορεί να υπερασπισθεί καλύτερα τον εαυτό του απέναντι σε έναν άλλο οπλοφόρο και ότι οι εγκληματίες φοβούνται περισσότερο τον οπλοφορούντα πολίτη παρά τον αστυνομικό. Το πραγματικό ερώτημα, βέβαια, είναι πώς ακριβώς αντιδρά ένας φοβισμένος και οπλισμένος εγκληματίας. Το βάζει στα πόδια; Μειώνει την εγκληματική του δράση; Θα μου επιτρέψετε να αμφιβάλω. Ο φοβισμένος και οπλισμένος εγκληματίας είναι περισσότερο νευρικός, περισσότερο αποφασισμένος να πατήσει την σκανδάλη και περισσότερο διατεθειμένος να σκοτώσει – αφού «αν δεν τον φάει πρώτος θα το κάνει ο άλλος». Και ο πολίτης; Βρίσκεται, πράγματι, σε καλύτερη θέση ο αμυνόμενος πολίτης; Ασφαλώς όχι, αφού, ακόμα και οι λίγοι που θα αποφάσιζαν να πυροβολήσουν δύσκολα θα βγουν νικητές από το πιστολίδι απέναντι σε έναν επαγγελματία πιστολά ή ψυχασθενή «Ράμπο», ενώ οι περισσότεροι δε θα πυροβολούσαν καν – αλλά θα υπέφεραν τις συνέπειες της γνώσης του αντιπάλου τους ότι μπορεί να το κάνουν. Σε τελική ανάλυση, δεν ισχύει εδώ το «φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη» κατά τα πρότυπα του nuclear deterrent της δεκαετίας του ’80. Ceteris paribus, ελεύθερη οπλοκατοχή σημαίνει περισσότερα όπλα στα χέρια των ανθρώπων και περισσότερα όπλα επιφέρουν περισσότερους πυροβολισμούς. Το τι επιφέρουν οι περισσότεροι πυροβολισμοί θα έπρεπε να είναι προφανές...
Η δεύτερη κατηγορία επιχειρημάτων περιστρέφεται γύρω από το δικαίωμα στην αυτοάμυνα. Το εν λόγω δικαίωμα είναι,φυσικά, προφανές και αδιαμφισβήτητο: όλοι έχουμε δικαίωμα να αποκρούσουμε άδικες επιθέσεις εναντίον όχι μόνο της φυσικής αλλά και της ηθικής μας υπόστασης. Όταν, λοιπόν, οι κακοποιοί βρίσκουν όπλα ούτως ή άλλως, γιατί να μην έχουμε κι εμείς πρόσβαση στο ίδιο μέσο για να αμυνθούμε; Πριν από οτιδήποτε άλλο, το δικαίωμα στην άμυνα δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέσα ή συγκεκριμένες μεθόδους. Αν ο Lucky Luke μπορεί να πετύχει τον «κόκκορα» του όπλου του αντιπάλου του και να τον αφοπλίσει ανώδυνα, δεν είναι υποχρεωμένος να το προσπαθήσει ακόμα και όταν τον έχουν περικυκλώσει 20 άτομα με αυτόματα όπλα. Ομοίως, αν εγώ χρειάζομαι αντιαρματικό για να αποκρούσω την επίθεση ενός ναρκομανούς με μαχαίρι, δε δικαιούμαι αυτόματα να αγοράσω το εν λόγω σωτήριο για μένα αξεσουάρ. Σήμερα, μπορεί κανείς, ούτε λίγο ούτε πολύ, να αγοράσει οτιδήποτε παράνομα, από τανκ μέχρι μαχητικό αεροπλάνο. Συνεπάγεται αυτό το δικαίωμά μου να τοποθετήσω νάρκες στον κήπο μου γιατί μπορεί κάποιος κακοποιός να προσπαθήσει να διαρρήξει το σπίτι μου με θωρακισμένο όχημα; Υπάρχουν κάποια δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος στην αυτοδικία, τα οποία έχουμε παραχωρήσει στο «κράτος» υπό οποιαδήποτε έννοια, για να μπορούμε να ζούμε όλοι μαζί. Η παραχώρηση της ρύθμισης της οπλοκατοχής (που δεν συνιστά δικαίωμα αλλά έχει επιπτώσεις στην άσκηση του δικαίωματός μας στην άμυνα) δεν συνεπάγεται την υποχρέωση του κράτους να μας παραχωρεί όπλα, όποτε δεν τα καταφέρνει καλά στην υπεράσπισή μας απέναντι στους οπλοφόρους, αλλά να μειώσει στο ελάχιστο το παράνομο εμπόριο όπλων. Πιθανότατα,κάποιοι κακοποιοί θα εξακολουθούν να βρίσκουν όπλα και να τα χρησιμοποιούν. Είναι προτιμότερο, όμως, να εκπλησσόμεθα δυσάρεστα όταν μαθαίνουμε ότι κάποιος πυροβολήθηκε, παρά να μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι κάποιος δεν έχει όπλο. Αν πρέπει να επιλέξω ανάμεσα σε έναν κόσμο στον οποίο θα είμαι εντελώς ανυποψίαστος όταν (παρά την μικρή στατιστική πιθανότητα) αντιμετωπίσω ένα όπλο και έναν στον οποίο θα νιώθω χιλιάδες όπλα να με σημαδεύουν όταν βγαίνω από το σπίτι μου, προτιμώ τον πρώτο. Ακόμα και όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, φοβόμαστε να κυκλοφορήσουμε το βράδυ σε ορισμένες γειτονιές ή να τα βάλουμε με έναν μπράβο νυχτερινού κέντρου. Όταν, όμως, θα ξέρουμε ότι ο καθένας μπορεί να έχει όπλο, θα φοβόμαστε να λογομαχήσουμε με τον κάφρο που παραβίασε το φωτεινό σηματοδότη και μας τράκαρε ή να αφήσουμε το παιδί μας να μαζέψει την μπάλα του από τον κήπο του γείτονα. Και δεν πρέπει να λησμονούμε ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που είτε δεν μπορούν είτε δε θέλουν να αγοράσουν όπλο. Για εκείνους η ζωή θα είναι πραγματικά εφιαλτική ανάμεσα σε χιλιάδες πιστολάδες έτοιμους να μετρηθούν στο ηλιοβασίλεμα – και δε θα αλλάζουν πολλά ανάλογα με το πόσοι από αυτούς θα είναι Lucky Luke και πόσοι Joe Dalton. Ας αφήσουμε την άμυνά μας στις κάμερες, τους ανιχνευτές και τις περιπολίες και τα όπλα στους εγκληματίες. Δεν υπάρχει ούτε ένας καλός λόγος –πρακτικός ή ηθικός- για το ελεύθερο της οπλοκατοχής.
