Από την δικαιοκρατούμενη δημοκρατία στην δημοκρατούμενη δικαιοκρατία;

Με αυτόν τον πομπώδη τίτλο περιγράφω ένα δικαϊκό αλλά και γενικώτερο πολιτικό φαινόμενο των τελευταίων δύο ιδίων δεκαετιών, το οποίο νομίζω πρέπει να μας προβληματίσῃ όλους. Αναφέρομαι δηλαδή αφενός στην γιγάντωση του τομέα που συνήθως ονομάζουμε «ανθρώπινα δικαιώματα», αφετέρου όμως, και μάλιστα περισσότερο, στην υποχώρηση της σημασίας των παραδοσιακών πολιτικών δικαιωμάτων.

Δυο τρία ιστορικά στοιχεία πάντα βοηθούν: κατά την διάρκεια του Διαφωτισμού, αλλά και σε ολόκληρο τον 19ο αιώνα τα πολιτικά δικαιώματα ήταν πάντα σημαντικώτερα από τα ατομικά, τα οποία συχνά νοούνταν ως επικουρικά των πρώτων. Ελευθερία ήταν πρωτίστως η ελευθερία από την τυραννία, εσωτερική ή εξωτερική, ισότητα ήταν κατ’ εξοχήν η πολιτική ισότητα, οι μεγάλες συνταγματικές μάχες του προπερασμένου αιώνα ήταν η λαϊκή κυριαρχία και η καθολική ψηφοφορία. Η ιδιαίτερη ευαισθησία ως προς τα ατομικά δικαιώματα παρουσιάστηκε (δυστυχώς) μετά τον Β΄ Π.Π. και παραμένει ισχυρότατη έως τις ημέρες μας. Ως εδώ καλά.

Εκείνο που με απασχολεί είναι ότι η ανάπτυξη των πολιτικών δικαιωμάτων δεν φαίνεται να παρουσιάζῃ ανάλογη εξέλιξη· απεναντίας θα έλεγα ότι εμφανίζονται και σημεία οπισθοδρόμησης. Την ίδια στιγμή που ασχολούμαστε εντατικά για το αν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά επιτρέπεται να μην υπηρετούν την θητεία τους, για το αν οι Σιχ αστυνομικοί επιτρέπεται να φορούν τουρμπάνι, για το αν πρέπῃ να αφαιρεθῄ η εικόνα του Χριστού από τα δικαστήρια και ο σταυρός από τον κοντό της σημαίας, και καλώς ασχολούμαστε με όλα αυτά, δεν ενοχλείται κανείς αν σε κάποιο από τα «πεπολιτισμένα έθνη» ισχύῃ πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, υπάρχῃ όριο 10% για την είσοδο στο Κοινοβούλιο, υπάρχῃ κληρονομική Γερουσία ή κληρονομικός ανώτατος άρχων, μη εκλεγμένοι ισόβιοι ανώτατοι δικαστές αποφασίζουν ουσιαστικά χωρίς νομική βάση επί καιρίων πολιτικών ζητημάτων, η αποχή πλησιάζῃ το 50% κ.λπ. Στην συνείδηση του μέσου Δυτικού τίποτε δεν διαφοροποιεί το Ιράν από την Β. Κορέα, καίτοι στο Ιράν υπάρχει καθολική ανδρική ψηφοφορία από την τρυφερή ηλικία των 15 ετών, λόγῳ ακριβώς της άθλιας επίδοσής τους στα ανθρώπινα δικαιώματα. Την ίδια στιγμή στην Δύση η έμμεση δημοκρατία απαξιώνεται καθημερινά είτε λόγῳ πλουτοκρατίας στα αξιώματα είτε λόγῳ αμφισβητήσεων τύπου «συμμετοχικής δημοκρατίας». Γενικά, φαίνεται ότι ευκολώτερα θα γινόταν ανεκτή από την κοινή γνώμη μια καλοπροαίρετη ενός ανδρός αρχή από μια ολοκληρωτική δημοκρατία αρχαίου αθηναϊκού τύπου.

Πόσο καλύτερα θα ήταν όμως και τούτο ποιείν κἀκείνο μη αφιέναι...