Υπόθεση blogme

Πρακτικό:

Ο Τ είναι διαχειριστής και κατά νόμον υπεύθυνος του ιστοτόπου αναζήτησης ιστολογίων (μεθιστολογίου) blogme.gr. Το μεθιστολόγιο λειτουργεί ως απλώς σύνδεσμος στα ιστολόγια στα οποία παραπέμπει, χωρίς να παραθέτῃ ούτε καν τμήμα του περιεχομένου τους και χωρίς να το αποθηκεύῃ, σε αντίθεση με τον τρόπο λειτουργίας άλλων μεθιστολογίων. Ένα από τα ιστολόγια που καταλογογραφούναι στο blogme.gr συγγράφεται από τον σατιρολόγο Σ, ο οποίος προβαίνει σε δημοσίευση εις βάρος του «επωνύμου» Λ. Ο Λ θεωρεί την δημοσίευση δυσφημητική και υποβάλλει έγκληση εις βάρος του Τ. Ο Εισαγγελέας Ε κινεί την διαδικασία του αυτοφώρου εις βάρος του Τ, ο οποίος συλλαμβάνεται και κρατείται, ενῴ ο εξοπλισμός του μεθιστολογίου του κατάσχεται.

Αξιολογήστε νομικώς τις πράξεις των Τ και Ε.

(Όσα ακολουθούν τελούν υπό την αυτονόητη επιφύλαξη ότι οι πληροφορίες που δημοσιεύθηκαν και υπέπεσαν στην αντίληψή μου έχουν ως παρουσιάζονται).

Ουσιαστικό μέρος

– Η έγκληση υπεβλήθη για συκοφαντική δυσφήμηση. Η δυσφήμηση, απλή και συκοφαντική, δεν είναι ένα απλό πλημμεληματάκι. Δεν είναι ψευδέγκλημα, αλλά προσβάλλει σοβαρά την υπόληψη του θιγομένου. Είναι έγκλημα που προβλέπεται σε όλους τους ποινικούς κώδικες που έχω υπ’ όψιν μου και δεν προτείνεται από κανέναν η απεγκληματοποίηση της εν λόγῳ συμπεριφοράς.

− Στον πυρήνα του εγκλήματος βρίσκεται η διάδοση ψευδούς γεγονότος, καλύτερα ψευδούς ισχυρισμού περί γεγονότος (υπενθυμίζω ότι «διάδοση» υπάρχει ακόμα και όταν ο διαδίδων αποστασιοποιήται από τον ισχυρισμό, ακόμα και όταν λέῃ «αυτό είναι μπαρούφα!»· αυτό είναι ίσως υπερβολικό). Υποστηρίζω ότι η απλή παραπομπή των ιστολογίων από το blogme δεν συνιστά διάδοση, όπως δεν συνιστά «διάδοση» στον γραπτό λόγο η απλή παραπομπή σε υποσημείωση ενός άλλου συγγραφέως, σε αντίθεση π.χ. με την αυτολεξεί παράθεση ενός τμήματος του έργου του. Είναι όμως απολύτως εύλογο να δημιουργούνται prima facie εύλογες ενδείξεις ως προς την τέλεση του εγκλήματος, δεδομένου και του καινοφανούς της υπόθεσης και των αρκετά περίπλοκων τεχνολογικών δεδομένων που την συνοδεύουν (τα οποία φυσικά και δεν υποχρεούται να γνωρίζῃ ο Εισαγγελέας, είναι σαν να λέμε ότι ο Εισαγγελέας που ανέλαβε την υπόθεση της HELIOS έπρεπε να ξέρῃ να πετᾴ αεροπλάνο!). Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι υπάρχει διάδοση.

– Η προκείμενη υπόθεση δεν αφορᾴ την ελευθερία του λόγου. Ο ίδιος ο Τ διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση ότι ουδέν οίδε, άρα ότι δεν ήθελε να εκφράσῃ κανένα στοχασμό, δεν διατύπωσε κανένα «λόγο». Ας μην είμαστε βασιλικώτεροι του βασιλέως.

– Ας υποθέσουμε όμως ότι τίθεται ζήτημα ελευθερίας του λόγου. Ελπίζω να συμφωνούμε όλοι ότι δεν καλύπτεται από την συνταγματική προστασία κάθε είδος λόγου. Κατ’ εξοχήν δε δεν καλύπτεται ακριβώς η υπό κρίσιν συμπεριφορά: το ψεύδος, πιο συγκεκριμένα ο ψευδής δυσφημητικός (όχι υβριστικός!· σημειώνω εν παρόδῳ ότι είμαι υπέρ της κατάργησης της εξύβρισης ως εγκλήματος) ισχυρισμός.

– Αναφέρθηκε βέβαια ως αντεπιχείρημα η υπόθεση Flynt· με την κρίση όμως επί της υπόθεσης αυτής διαφωνώ. Ας υποθέσουμε απλώς αντεστραμμένα τα πολιτικά πρόσημα: τι θα γινόταν πράγματι αν ένας υπερσυντηρητικός τηλευαγγελιστής ισχυριζόταν με αναφορά σε ονόματα, ημερομηνίες, κατασκευασμένες μαρτυρίες και φωτογραφίες ότι ένας διαπρεπής δικαστής του Supreme Court, φιλελεύθερων αποχρώσεων σε ζητήματα εκτρώσεων, θανατικής ποινής κ.λπ., διασημότης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βιάζει πρωκτικώς τα νήπια παιδιά του; Και αν ο εν λόγῳ τηλεοπτικός κήνσωρ εμφανιζόταν στο δικαστήριο και έλεγε «ντάξει μωρέ, είπαμε και μια μαλακία για να γελάσουμε, it’s a free country, σάτιρα έκανα»; Εγώ πάντως με την τιμή των συμπολιτών μου δεν παίζω. Σημειωτέον ότι στην εν λόγῳ υπόθεση η απαλλακτική κρίση στηρίχτηκε ισχυρά και στο «προφανές» της σάτιρας, προϋπόθεση που δεν γνωρίζουμε καθόλου αν συντρέχῃ εδώ.

− Δεν αμφιβάλλω σοβαρώς ότι ο Τ δεν είχε ιδέα περί του περιεχομένου του ιστολογίου του Σ και για τον λόγο αυτό (τοὐλάχιστον) θα αθωωθῄ. Αυτό όμως αφορᾴ το έγκλημα κατά τα υποκειμενικά του στοιχεία. Αντικειμενικά πάντως στο δικό του μεθιστολόγιο υπάρχει η παραπομπή στην δυσφήμηση, όχι στο δικό μου. Όσο για το προεδρικό διάταγμα που επικαλείται ο Τ, δεν βλέπω πώς ένα προεδρικό διάταγμα μπορεί να περιορίσῃ την ευθύνη του Τ από τον νόμο, τον Ποινικό Κώδικα.

Δικονομικό μέρος

– Ο Ε ορθώς κίνησε την διαδικασία του αυτοφώρου εις βάρος του Τ. Τα ιστολόγια είναι τύπος και τα εγκλήματα του τύπου είναι ex lege αυτόφωρα. Διαφωνώ με αυτόν τον χαρακτηρισμό, αλλά ο Ε δεν φταίει σε τίποτε: ήταν υποχρεωμένος να πράξῃ όπως έπραξε.

– Η διαδικασία του αυτοφώρου σαφώς και δεν είναι αντισυνταγματική κ.λπ. Απεναντίας, προβλέπεται στο άρ. 6 του Συντάγματος. Για επιμέρους ρυθμίσεις μπορεί φυσικά κανείς να διατηρῄ αμφιβολίες, η γενική όμως συνταγματικότητα (και σκοπιμότητα!) της διαδικασίας δεν μπορεί να αμφισβητηθῄ.

– Έγραψα για την σκοπιμότητα της διαδικασίας. Αυτή είναι πολύ ισχυρή και έγκειται στην ταχύτατη απονομή της δικαιοσύνης αποκλειστικά και μόνο σε περιπτώσεις αποδεικτικής ενάργειας. Η ταχεία απονομή της δικαιοσύνης δεν είναι βέβαια αυτοσκοπός, είναι όμως πολύ σημαντική κοινωνική αξία και δεν πρέπει να παραβλέπεται. Όταν δεν υπάρχῃ βέβαια αποδεικτική ενάργεια, και αυτό ακριβώς συμβαίνει κατά την γνώμη μου στα ex lege διά του τύπου διαπραττόμενα εγκλήματα, η όλη διαδικασία είναι πλέον αίολη. Όμως το ότι η ταχεία εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων επιβάλλεται από την πρόβλεψη του άρ. 14 παρ. 7 Συντ. δεν υπόκειται σε αμφισβήτηση.

– Πολλοί συνιστολόγοι συγκλονίστηκαν από την κράτηση, τις χειροπέδες, την κατάσχεση, την έρευνα κ.λπ. Υπερβάλλουν κάπως· τους καλωσορίζω στον σκοτεινό κόσμο της ποινικής δικαιοσύνης. Η κράτηση είναι προφανώς αναγκαία μέχρι την προσαγωγή στον Εισαγγελέα, κατ’ αρχήν εντός 24 ωρών. Για τεχνικούς λόγους η διανυκτέρευση στο κρατητήριο είναι αρκετά πιθανή: δεν διανυκτερεύει κανένας Εισαγγελέας και ακόμη περισσότερο κανένα Αυτόφωρο. Οι χειροπέδες ήταν πιθανώς υπερβολικές, αν και δεν μπορώ να ξέρω τι κίνδυνος φυγής υπήρχε. Ας σκεφθούμε όμως ότι αν απεδίδρασκε ο Τ, πολύ ανθρώπινο άλλωστε, δεν θα βρισκόταν κανείς να εξάρῃ τον ανθρωπισμό του αστυνομικού της συνοδείας. Όσο για την έρευνα: αν η έρευνα από αστυνομικά όργανα παρουσίᾳ Εισαγγελέως, όπως προβλέπει το άρ. 9 Συντ., είναι φασιστική κ.λπ., τότε ασφαλώς οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους. Η κατάσχεση τέλος είναι προφανώς αναγκαία (και υποχρεωτική) προς διασφάλιση των αποδείξεων: ο σκληρός δίσκος μπορεί να ήταν το instrumentum sceleris. Εκείνο όμως που δεν μπορεί να κατασχεθῄ ούτε να «κλείσῃ» είναι ο ίδιος ο ιστότοπος, γιατί αυτό προβλέπεται από το άρ. 14 παρ. 3 Συντ. μόνο για τις πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις της προσβολής του προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας, προσβολής της θρησκείας κ.λπ.

Ελπίζω να απάντησα σε μερικές απορίες, αν και σίγουρα μου διέφυγαν αρκετές. Ούτε και σε μένα αρέσει η υπόθεση blogme, νομίζω όμως ότι χρειάζεται, πρώτον, να έχουμε υπ’ όψιν ότι δικαιώματα έχει και ο ιστολόγος, αλλά και ο ιστολογούμενος, δεύτερον, να συλλέξουμε περισσότερα στοιχεία προτού εκφέρουμε κρίση και, τρίτον και ίσως κυριώτερον, να μην επιτρέπουμε στο ποιόν του μηνυτή ή του κατηγορουμένου να επηρεάζῃ την νομική μας άποψη.